Pagpanaw ng Propeta (SAW)

Ang pagpanaw ng Propeta (SAW) ay isa sa mga pangyayari noong taong ika‑11 Hijri na nagdulot ng pagkakabaha‑bahagi sa mga Muslim at nagkaroon ng malaking impluwensya sa kanilang kapalaran. Ayon sa karaniwang pananaw ng Shi’a, nangyari ang pagpanaw o pagkamartir ng Propeta sa ika‑28 ng buwan ng Ṣafar, at sa pananaw ng karamihang Sunni, ito ay naganap sa ika‑12 ng Rabiʿ al‑Awwal. Ang talakayan tungkol sa pagpanaw o pagkamartir ng Propeta at ang mga bunga nito ay isa sa mahalagang usapin sa kasaysayan ng Islam. Batay sa mga ulat na matatagpuan sa mga mapagkukunang Hadith ng Shi’a at Sunni, inilagay nina Shaykh Mufid, Shaykh Tusi at Allamah Hilli na ang Propeta ay pinasukan ng lason at pinaslang ng isang babaing Hudyo, bagama’t mayroon ding naniniwalang namatay siya sa natural na paraan. Ayon kay Sayyid Jafar Murtada ʿAmili, isang iskolar at mananaliksik sa kasaysayan ng Islam, ilang beses sinubukan siyang patayin at dahil sa pagkalason na ito siya namatay.

Ayon sa mga historikal na tala, pagkatapos ng pagpanaw ng Propeta (SAW), ang mga tao sa Medina, lalo na ang kanyang anak na babae na si Fatimah (AS), ay labis na nagluksa. Si ʿUmar ibn al-Khattab ay nanindigan na ang Propeta ay hindi pa namatay at pinagbanta ang mga naniniwalang nawala ang buhay ng Propeta na papatayin sila, hanggang sa dumating si Abu Bakr at binasa ang aayat na 144 ng Surah Aal ʿImran upang pakalmahin siya. May ilan na itinuturing ang hakbang ni ʿUmar bilang isang maagang plano upang maituloy ang kapangyarihan kay Abu Bakr.

Ayon sa mga tagasulat ng kasaysayan, tinulungan ni Imam Ali (AS) kasama ang mga tulad nina Fadl ibn Abbas at Usamah ibn Zayd ang pag-aayos sa paglibing ng Propeta at siya ay inilibing sa kanyang bahay. Sa panahon ng paglilibing, nagtipon ang ilang pinuno ng Ansar at Muhajir sa Saqifah Bani Saʿidah at labag sa huling habilin ng Propeta, tinanghal si Abu Bakr bilang kanyang kahalili.

Katayuan at Kahalagahan

Ang kamatayan ng Propeta Muhammad (SAW) ay nagkaroon ng malinaw at mahalagang epekto sa kapalaran ng mga Muslim. [2] Agad pagkatapos ng kanyang pagpanaw, ilang matatandang Muhajir at Ansar ang nagtipon sa Saqifah Bani Saʿidah at pinili si Abu Bakr bilang Khalifah. [3] Pati tagahanga ng Khalifah ay nagka‑rally upang makuha ang baiʿat (panunumpa ng katapatan) mula kay Ali at Fatimah, ang manugang at anak ng Propeta, at naganap ang pagsalakay sa kanilang bahay. [4] Sa pagsalakay na ito, nasugatan si Fatimah, [5] na ayon sa pananaw ng mga Shi’a ay naging dahilan ng kanyang pagkamatay bilang martir. [6] Sa paniniwala ng mga Shi’a, pagkatapos ng pagpanaw ng Propeta, ang kanyang mga huling tagubilin tungkol sa pagpapamana sa Imam Ali (AS) ay hindi na natupad. [7] Sa gayon, ang pagtatalo tungkol sa pagpili ng kahalili ng Propeta ay naging malalim na sigalot sa lipunang Islamiko at nagbunsod sa pagkabuo ng dalawang pangunahing sekta: Shi’a at Sunni. [8]

Sa iba’t ibang bansa, tuwing anibersaryo ng pagpanaw ng Sugo (SAW), isinasagawa ang mga seremonya ng pagluluksa. [9] Sa Iran, ang ika-28 ng Ṣafar ay opisyal na araw ng paggunita ng pagpanaw ng Propeta at ang mga Shi’a ay nagsasagawa ng pag-alaala sa araw na iyon. [10]

Pagkalason o Natural na Kamatayan?

May dalawang ulat tungkol sa tanong kung namatay ang Propeta sa natural na paraan o dahil sa pagkalason. [11] Ang ilan ay naniniwala na ang pagpanaw ng Propeta ay dahil sa natural na sanhi; [12] at sa *Kitab al-Kafi* ayon sa isang hadith mula kay Imam al-Sadiq (AS), [13] sa *Basa’ir al-Darajat* (isang aklat Hadith ng Shi’a), [14] at sa *Tabaqat* ni Ibn Saʿd (isang aklat historikal ng ika‑3 siglo Hijri), [15] may mga ulat na nagsasabing ang huling karamdaman ng Propeta ay dulot ng pagkalason sanhi ng pagkain ng karne ng tupa na dinala ng isang babaing Hudyo para sa kanya at sa kanyang mga kasamahan pagkatapos ng Fath Khaybar.

Ipinahayag ng Shaykh Mufid, [16] Shaykh Tusi, [17] Allamah Hilli, [18] at ilang manunulat sa mga akdang Sunni gaya ng *Sahih Bukhari*, [19] *Sunan Darmi*, [20] at *Al-Mustadrak ‘ala al-Sahihayn* [21] na ang Propeta (SAW) ay namatay dahil sa pagkalason. Bukod dito, si Sayyid Jafar Murtada ʿAmili (isang historian Shi’a) ay nagtipon ng mga ulat mula sa Shi’a at Sunni na nagpapahiwatig ng tangkang pagpatay sa Propeta [22] at kanya itong pinaniniwalaan bilang pagkalason at pagkamartir [23]. Itinuturing niya ang ilan sa mga kaaway sa loob bilang sanhi ng pagkalason ng Propeta. [24] Ayon sa *Tafsir Ayyashi* mula kay Imam al-Sadiq (AS), ang mga may gawa ng pagkalason sa Propeta ay ilan sa mga asawa niya. [25]

Kaganapan ng Daduhol (Laddūd)

Ang usapin ng *Laddūd* na ilang nagsasabing kathang-isip [26] at ang iba ay itinuturing na pamahiin [27], ay kabilang sa mga pangyayari sa mga huling araw ng karamdaman ng Propeta. Sa *Sahih Bukhari* at *Tabaqat* ni Ibn Saʿd, mula kay Aisha sinabi na sa mga huling araw ng karamdaman ng Propeta, sa kanyang pagkaubos sa sakit, ibinuhos sa kanyang bibig ang *Laddūd* (isang malansang gamot para sa sakit sa dibdib), ngunit pinahangad ng Propeta na huwag gawin iyon. Nang bumuti ang kanyang kalagayan, iniutos niyang ibuhos sa bibig ng lahat ng naroroon sa silong ng bahay, maliban sa kanyang tiyo ʿAbbas. [28] Ayon kay Mohammad Sadiq Najmi, isang mananaliksik Shi’a, posibleng ang mga manunulat ng hadith na ito ay nais patotohanan ang hakbang ni ʿUmar ibn al-Khattab sa usapin ng tinta at panulat na nagtulak kay Propeta na mabigyan ng katangian ng delirium. [29]

Pagpanaw at Libing

Ang Propeta Muhammad (SAW) ay namatay noong ika-11 Hijri [30] sa Medina [31]. Ang araw ng pagpanaw ay tinutukoy ng mga istoryador bilang Lunes. [32] Sa loob ng Shi’a, sina Shaykh Mufid at Shaykh Tusi ay nagsasabing ito ay nangyari sa ika-28 ng Ṣafar [33], at itinuro ito ni Shaykh Abbas Qummi bilang opinyon ng maraming iskolar Shi’a. [34] Ayon sa mananaliksik na si Rasul Jafarian, wala talagang tiyak na hadith na nagsasaad ng petsa [35], at ang mga Shi’a ay tinanggap ang petsang iyon batay sa pagsunod sa Mufid at Tusi. [36]

Ang mga Sunni ay nagsasabing ang pagpanaw ng Propeta ay nasa buwan ng Rabiʿ al-Awwal sa unang mga araw, [38] sa pangalawa [39], at may mga nagsasabi sa ika-12 rin [40] ng buwan, at ang ilan dito ay itinuturing na karaniwang paniniwala ng Sunni. [41] Si Arbilī, isang manunulat Shi’a, rin sa *Kashf al-Ghummah*, ay nag-ulat mula kay Imam Baqir (AS) na ang araw ng pagpanaw ng Propeta (SAW) ay ika-2 ng Rabiʿ al-Awwal, [42] ngunit si Shaykh Abbas Qummi ay nagsabing ito ay bunga ng taqiyyah (pag-iingat ni Arbilī). [43] Gayunpaman, dalawang iskolar Shi’a na sina Kulayni at Muhammad ibn Jarir Tabari ay naniniwala rin sa pagpanaw sa ika-12 ng Rabiʿ al-Awwal. [44]

Maraming sanggunian tulad ng *Al‑Sirah al‑Nabawiyyah* ni Ibn Hisham (namatay 218 AH), [45] *Al-Tabaqat al-Kubra* ni Muhammad ibn Saʿd (namatay 230 AH), [46] *Tarikh Yaʿqubi* ni Ahmad ibn Abi Yaʿqub (namatay 284 AH), [47] *Al‑Irshad* ni Shaykh Mufid (namatay 413 AH), [48] at *Al‑Sahih min Sirat al-Nabi al-Aʿzam* ni Sayyid Jafar Murtada ʿAmili (namatay 1441 AH), ay naglalaman ng mga talakayan tungkol sa pagpanaw ng Propeta (SAW). [49]

Kaban at Libing

Ayon sa *Tabaqat al-Kubra* ni Ibn Saʿd, pagkatapos ng pagpanaw ng Propeta, ang mga tao ay labis na nagluksa [50] at ang kanyang anak na babae si Fatimah (AS) ay palaging umiyak at sumigaw ng “O Ama ko!” at pagkatapos ng kanyang pagpanaw ay walang sinuman ang nakakita sa kanya na ngumiti. [51] Sa *Nahj al-Balaghah* mula kay Imam Ali (AS) sinasabing nang mamatay ang Sugo ng Diyos, ang mga dingding at bakod ay umiyak, at siya ang nag-asikaso sa ghusl (paglilinis) ng katawan ng Propeta habang tinutulungan ng mga anghel, nagtutuloy-tuloy ang pagdarasal sa kanya at laging naririnig niya ang mahina nilang mga pagdarasal. [52]

Ayon sa mga historikal na tala, ang Propeta ay namatay sa kandungan ni Ali (AS). [53] Si Ali, kasama sina Fadl ibn Abbas, Usamah ibn Zayd, at iba pa, ay nagbihis, nag‑ghusl, at naglibing sa katawan ng Propeta. [54] Sa mungkahi ni Ali, pumila ang mga tao para magsagawa ng panalangin (salat) sa Propeta nang paisa-isa at hindi bilang pangkat, at ito ay pinanatili hanggang kinabukasan. [56] Batay sa ilang hadith, maraming lugar ang inirekomenda para sa libing, ngunit dahil iginiit ni Ali na ang Diyos ay kumukuha ng kaluluwa ng mga propeta sa pinakamalinis na lugar, tinanggap ng lahat na ilibing siya sa lugar kung saan siya namatay (ang kanyang tahanan at lugar ng pamumuhay ni Aisha). [57] Ang libingan ay inihanda nina Abu Ubaidah Jarrah at Zayd ibn Sahl [58] at inilibing ni Ali (AS) kasama sina Fadl ibn Abbas at Usamah ibn Zayd ang katawan ng Propeta. [59]

Silid ng Propeta (Hujrah Nabawiyyah)

Ang *Hujrah Nabawiyyah* ay ang silid na paglalagyan at dating tirahan ng Propeta (SAW) kasama ang asawa niyang si Aisha. [60] Doon siya nagkasakit, namatay, at doon din siya iningatang inilagakan ng panalangin ng mga tao. [61] Sa mungkahi ni Imam Ali (AS), inilibing siya sa mismong bahay na iyon na kinatatayuan niya noon. [62] Sa huling bahagi ng unang siglo Hijri, nagtayo ng mga pader sa paligid ng silid na may limang gilid para hindi ito maging katulad ng Kaʿbah. [63] Sa mga sumunod na renovasyon, ang silid na ito ay naging bahagi ng Masjid al-Nabawi at kasama na sa loob ng santuwaryo kasama ang bahay ni Fatimah. [64]

Usapin ng Pagmamana ng Panunungkulan (Khalifah)

Ang karapatan sa pamumuno at pagiging kahalili ng Propeta ay isa sa pinakamahalagang isyu at pangunahing dahilan ng pagkakabahagi ng mga Muslim pagkatapos ng kanyang pagpanaw. [65] Dahil dito, ang mga pangyayari bago ang pagpanaw ng Propeta at kaagad pagkatapos nito ay itinuturing na sensitibo at puno ng lihim na politika at komplikasyon. [66] Batay sa mga sanggunian ng Shi’a, nagplano ang Propeta na palakasin ang posisyon ni Ali bilang kahalili matapos ang Ghadir Khumm, sinubukang ilayo ang mga potensyal na kalaban ng khalifah sa pamamagitan ng pagsali sila sa hukbong Usamah, [67] nagsulat ng testamento para sa kanyang pagpanaw, [68] maraming beses binigyang-diin ang hadith al-Thaqalayn, [69] ipinakilala ang kanyang wasi (tagapagmana), [70] at pinigilan ang pagtatayo ng jamaah (sala ng publiko) ni Abu Bakr. [71]

Ayon sa mga historikal na tala, ang ugali ng mga sahabah tungkol sa usapin ng kahalili ng Propeta ay nahati: ang ilang sahabah ay nagsabi na hindi nag-iwan ng itinalagang kahalili ang Propeta at ang mga tao ay nagsama-sama sa Saqifah Bani Saʿidah at tinanghal si Abu Bakr bilang Khalifah, [72] habang ang iba na karamihan ay mula sa Bani Hashim ay naniniwala sa pahayag ng Propeta na si Ali ang itinalaga, kaya’t hindi muna sila nanumpa kay Abu Bakr. [73] Ang hidwaan ng dalawang grupo ay humantong sa labanan sa Medina at pagsalakay sa bahay ni Ali. [74] Ayon sa ilang ulat, si Ali ay hindi agad nanumpa kay Abu Bakr hanggang pagkamatay ni Fatimah. [75] Ayon sa *Sahl ibn Qays al-Hilali* at iba pang sanggunian, may ilan noon sa panahon ng buhay ng Propeta na nagtatag ng alyansa para sa pag-desisyon sa kahalili, na tinatawag sa mga akdang iyon bilang “ang cursed document” (*sahifa malʿunah*). [76]

Mga Monograpiya (Mga Akdang Nakatuon sa Paksa)

Sa usapin ng pagpanaw ng Propeta (SAW), may ilang akdang nakapag-isa, lalo na mula sa mga may akdang Sunni, kabilang ang:

*Wafat an-Nabi (SAW)* ni Abdulwahid al-Mudhaffar, na sumasaklaw sa dahilan ng pagpanaw, sakit ng Propeta, tagal at sanhi nito, mga pangyayari sa oras ng pagpanaw, paghahanda at libing, at pagluluksa sa Propeta. [77]
*Wafat an-Nabi Muhammad (SAW)* ni Sheikh Husayn al-Darazi al-Bahrani, inilathala ng Bulagh Institution sa Beirut. [78]
*Wafat Rasulillah (SAW) wa Mawḍiʿ Qabrihi* ni Nabil al-Hasani, na sumasaklaw sa paraan ng pagpanaw ng Propeta, lokasyon ng libingan, at ang mga tampok na salungatan sa pagitan ng mga sahabah ukol dito. [79]
*Wafat an-Nabi (SAW) wa Udhlimat al-Madina* ni Nizar al-Naʿlawani al-Asqalani, inilathala noong 1424 AH sa Dar al-Minhaj, Beirut. [80]
*Salwat al-Kaʾib bi Wafat al-Habib (SAW)* ni Ibn Nasir al-Din at siniyasat ni Saleh Yusuf Muʿtaq, na tumatalakay sa mga pangyayari pagkatapos ng pagpanaw, ang pagluluksa ng mga anghel, ang paggigiho ng katawan ng Propeta ni Ali ibn Abi Talib, at mga bagay tungkol sa mga anak at asawa ni Propeta (SAW). [81]

Mga Sanggunian

Al-Harbi, "Pagkilala sa mga Pinakamahalagang Bagay at Detalye ng Silid ng Propeta," Al-Arabiya.
Tingnan: Shahidi, *Tārīkh-e Taḥlīlī-e Islām*, 1390 SH, pahina 106-107.
Ṭabarī, *Tārīkh-e Ṭabarī*, 1387 SH, tomo 3, pahina 201-203.
Ibn Qutaybah, *Al-Imāmah wa al-Siyāsah*, 1410 AH, tomo 1, pahina 30-31.
Mas‘ūdī, *Ithbāt al-Wasiyyah*, 1384 SH, pahina 146.
Mahdī, *Al-Hujūm*, 1425 AH, pahina 221-356.
Tingnan: Shahidi, *Tārīkh-e Taḥlīlī-e Islām*, 1390 SH, pahina 106-107.
Tingnan kay Ṭabāṭabā’ī, *Shi‘ah dar Islām*, 1378 SH, pahina 28.
“Pagdiriwang ng Taunang Anibersaryo ng Pagpanaw ng Propeta Muhammad (SAW) sa Ibang Bansa,” Mehr News Agency.
Halimbawa, tingnan ang “Paggalaw at Pagtitipon ng mga Grupong Nagluluksa sa Anibersaryo ng Pagpanaw ng Propeta Muhammad (SAW) sa Bushehr,” Tasnim News Agency.
‘Āmilī, *As-Ṣaḥīḥ min Sīrah an-Nabiyy al-A‘ẓam*, 1385 SH, tomo 33, pahina 141-158.
Ibn Abī al-Ḥadīd, *Sharḥ Nahj al-Balāghah*, 1404 AH, tomo 10, pahina 266.
Kulaynī, *Al-Kāfī*, 1407 AH, tomo 6, pahina 315, Hadith 3.
Ṣaffār, *Baṣā’ir ad-Dirajāṭ*, 1404 AH, pahina 503.
Ibn Sa‘d, *At-Ṭabaqāt al-Kubrā*, 1410 AH, tomo 2, pahina 155-156.
Shaykh Mufīd, *Al-Muqni‘ah*, 1413 AH, pahina 456.
Ṭūsī, *Tahdhīb al-Aḥkām*, 1407 AH, tomo 6, pahina 2.
Ḥillī, *Muntahā al-Maṭlab*, 1412 AH, tomo 13, pahina 259.
Bukhārī, *Ṣaḥīḥ al-Bukhārī*, 1422 AH, tomo 6, pahina 9, Hadith 4428.
Dārimī, *Sunan ad-Dārimī*, 1412 AH, tomo 1, pahina 207, Hadith 68.
Ḥākim Nishābūrī, *Al-Mustadrak*, 1411 AH, tomo 3, pahina 61, Hadith 4395.
‘Āmīlī, *As-Ṣaḥīḥ min Sīrah an-Nabiyy al-A‘ẓam*, 1385 SH, tomo 33, pahina 141-158.
‘Āmīlī, *As-Ṣaḥīḥ min Sīrah an-Nabiyy al-A‘ẓam*, 1385 SH, tomo 33, pahina 159.
‘Āmīlī, *As-Ṣaḥīḥ min Sīrah an-Nabiyy al-A‘ẓam*, 1385 SH, tomo 33, pahina 159-193.
‘Iyāshī, *Kitāb at-Tafsīr*, 1380 SH, tomo 1, pahina 200.
Ibn Abī al-Ḥadīd, *Sharḥ Nahj al-Balāghah*, 1404 AH, tomo 13, pahina 32; Najmī, “Isang Maling Kuwento Tungkol sa Propeta Muhammad (SAW),” pahina 120.
‘Āmīlī, *As-Ṣaḥīḥ min Sīrah an-Nabiyy al-A‘ẓam*, 1385 SH, tomo 32, pahina 130.
Bukhārī, *Ṣaḥīḥ al-Bukhārī*, 1422 AH, tomo 6, pahina 14, Hadith 4458 at tomo 7, pahina 127, Hadith 5712; Ibn Sa‘d, *At-Ṭabaqāt al-Kubrā*, 1410 AH, tomo 2, pahina 181.
Najmī, “Isang Maling Kuwento Tungkol sa Propeta Muhammad (SAW),” pahina 120; Najmī, *Aḍwā’ ‘alā aṣ-Ṣaḥīḥayn*, 1419 AH, pahina 264.
Shaykh Mufīd, *Al-Irshād*, 1410 AH, tomo 1, pahina 182; Ṭabarī, *Tārīkh al-Ṭabarī*, 1387 AH, tomo 3, pahina 200.
Shaykh Mufīd, *Al-Irshād*, 1413 AH, tomo 1, pahina 182; Ṭabarī, *Tārīkh al-Ṭabarī*, 1387 AH, tomo 3, pahina 195.
Ja‘farīān, *Sīrah Rasūl Allāh (SAW)*, 1383 SH, pahina 682.
Shaykh Mufīd, *Al-Irshād*, 1413 AH, tomo 1, pahina 189; Shaykh Ṭūsī, *Tahdhīb al-Aḥkām*, 1407 AH, tomo 6, pahina 2.
Qumī, *Muntahā al-Amāl*, 1379 SH, tomo 1, pahina 249.
Ja‘farīān, *Sīrah Rasūl Allāh (SAW)*, 1383 SH, pahina 682.
Ja‘farīān, *Sīrah Rasūl Allāh (SAW)*, 1383 SH, pahina 682.
“[Mga Larawan] Pagluluksa ng mga Tagapaglingkod ng Dambana ni Imam Ali (AS) sa Okasyon ng ika-28 ng Safar,” Shafaqna News Agency.
Ibn Kathīr, *Al-Bidāyah wa an-Nihāyah*, 1407 AH, tomo 5, pahina 254; Suhailī, *Ar-Rawḍ al-Anf*, 1412 AH, tomo 7, pahina 579.
Ṭabarī, *Tārīkh al-Ṭabarī*, 1387 AH, tomo 3, pahina 200; Suhailī, *Ar-Rawḍ al-Anf*, 1412 AH, tomo 7, pahina 579.
Ibn Kathīr, *Al-Bidāyah wa an-Nihāyah*, 1407 AH, tomo 5, pahina 276; Wāqidī, *Al-Maghāzī lil-Wāqidī*, 1409 AH, tomo 3, pahina 1089; Khalīfah ibn Khayyāṭ, *Tārīkh Khalīfah ibn Khayyāṭ*, 1415 AH, pahina 46; Mas‘ūdī, *Murūj adh-Dhahab*, 1409 AH, tomo 2, pahina 280.
Tāri, “Isang Pagninilay sa Kasaysayan ng Pagpanaw ng Propeta (SAW),” pahina 12.
Qumī, *Muntahā al-Amāl*, 1379 SH, tomo 1, pahina 249.
Qumī, *Muntahā al-Amāl*, 1379 SH, tomo 1, pahina 249.
Kulaynī, *Al-Kāfī*, 1362 SH, tomo 4, pahina 439; Ṭabarī, *Al-Mustarshid*, 1415 AH, pahina 115.
Ibn Hishām, *As-Sīrah an-Nabawīyah*, Dār al-Ma‘rifah, tomo 2, pahina 649-666.
Ibn Sa‘d, *At-Ṭabaqāt al-Kubrā*, 1410 AH, tomo 2, pahina 129-253.
Ya‘qūbī, *Tārīkh Ya‘qūbī*, Dār Ṣādir, tomo 2, pahina 113-115.
Shaykh Mufīd, *Al-Irshād*, 1413 AH, tomo 1, pahina 179-192.
‘Āmīlī, *As-Ṣaḥīḥ min Sīrah an-Nabiyy al-A‘ẓam*, 1385 SH, tomo 33, pahina 125-355 at pahina 5-230.
Ibn Sa‘d, *At-Ṭabaqāt al-Kubrā*, 1410 AH, tomo 2, pahina 238.
Ibn Sa‘d, *At-Ṭabaqāt al-Kubrā*, 1410 AH, tomo 2, pahina 237-238.
Sayyid Riḍā, *Nahj al-Balāghah* (Sobḥī Ṣāliḥ), 1414 AH, pahina 311, khutbah 197; Makārim Shirāzī, *Nahj al-Balāghah* sa Malinis na Tagalog na Salin, 1384 SH, pahina 485.
Ibn Sa‘d, *At-Ṭabaqāt al-Kubrā*, 1410 AH, tomo 2, pahina 201.
Ibn Sa‘d, *At-Ṭabaqāt al-Kubrā*, 1410 AH, tomo 2, pahina 212 at 214; Ibn Hishām, *As-Sīrah an-Nabawīyah*, Dār al-Ma‘rifah, tomo 2, pahina 662-663.
Shaykh Mufīd, *Al-Irshād*, 1413 AH, tomo 1, pahina 188.
Ibn Sa‘d, *At-Ṭabaqāt al-Kubrā*, 1410 AH, tomo 2, pahina 220; Ya‘qūbī, *Tārīkh Ya‘qūbī*, Dār Ṣādir, tomo 2, pahina 114.
Arbalī, *Kashf al-Ghummah*, 1381 AH, tomo 1, pahina 19.
Ibn Hishām, *As-Sīrah an-Nabawīyah*, Dār al-Ma‘rifah, tomo 2, pahina 263.
Ibn Sa‘d, *At-Ṭabaqāt al-Kubrā*, 1410 AH, tomo 2, pahina 229.
“Al-Ḥujrah an-Nabawīyah: Ang mga Anghel ay Nag-iikot sa Banal na Libingan,” Al-Madīnah.
Ibn Sa‘d, *At-Ṭabaqāt al-Kubrā*, 1410 AH, tomo 2, pahina 220.
Arbalī, *Kashf al-Ghummah fī Ma‘rifat al-A’immah*, 1421 AH, tomo 1, pahina 19.
Al-Anṣārī, *Imārah wa Tawsī‘at al-Masjid an-Nabawī ash-Sharīf ‘Abr at-Tārīkh*, 1996 AH, pahina 63.
Ja‘farīān, *Āthār Islāmī Makka wa Madīnah*, 1387 SH, pahina 256.
Madlung, *Janashīni-ye Ḥazrat Muhammad (SAW)*, 1377 SH, pahina 13.
Gholāmī, *Pas az Ghoroob*, 1388 SH, pahina 21.
Shaykh Mufīd, *Al-Irshād*, 1413 AH, tomo 1, pahina 180.
Bukhārī, *Ṣaḥīḥ al-Bukhārī*, 1422 AH, tomo 6, pahina 9, Hadith 4432.
Shaykh Mufīd, *Al-Amālī*, 1413 AH, pahina 135; Ibn Ḥajar Haythamī, *Aṣ-Ṣawā‘iq al-Muḥriqah*, 1417 AH, tomo 2, pahina 438 at 440.
Shaykh Mufīd, *Al-Irshād*, 1413 AH, tomo 1, pahina 185; Dhahabī, *Tārīkh al-Islām*, 1413 AH, tomo 11, pahina 224; Ibn Kathīr, *Al-Bidāyah wa an-Nihāyah*, 1407 AH, tomo 7, pahina 359.
Ja‘farīān, *Sīrah Rasūl Allāh*, 1383 SH, pahina 679; Sulaym ibn Qays, *Kitāb Sulaym ibn Qays*, 1378 SH, pahina 420.
Ibn Qutaybah, *Al-Imāmah wa as-Siyāsah*, 1410 AH, tomo 1, pahina 22; Ibn Athīr, *Al-Kāmil fī at-Tārīkh*, Dār Ṣādir, tomo 2, pahina 327.
Ya‘qūbī, *Tārīkh al-Ya‘qūbī*, Dār Ṣādir, tomo 2, pahina 124; ‘Askari, *As-Saqīfah: Bahin ng Pagsusuri ng Paraan ng Pagkakabuo ng Pamahalaan Pagkatapos ng Propeta*, 1387 SH, pahina 99.
Ya‘qūbī, *Tārīkh al-Ya‘qūbī*, Dār Ṣādir, tomo 2, pahina 124; ‘Askari, *As-Saqīfah*, 1387 SH, pahina 99.
Ibn Qutaybah, *Al-Imāmah wa as-Siyāsah*, 1413 AH, tomo 1, pahina 30-31.
Sulaym ibn Qays, *Kitāb Sulaym ibn Qays*, 1378 SH, pahina 269; Qumī, *Safīnat al-Baḥār*, 1414 AH, tomo 5, pahina 56; Ibn Ṭāwūs, *Ṭarf min al-Anbā’ wa al-Manāqib*, 1420 AH, pahina 564; Shaykh Mufīd, *Al-Fuṣūl al-Mukhtaṣarah*, 1413 AH, tomo 1, pahina 232.
Al-Muẓaffar, *Wafāt an-Nabī (SAW)*, 1386 SH, pahina 3.
Darāzī, *Wafāt-e Nabī Muhammad (SAW)*, 1428 AH, pahina 2.
“Pagpanaw ng Sugo ng Allah (SAW) at Lugar ng Kanyang Libingan,” Bāzār Kitāb Qāmiyeh.
Al-Na‘lawi, *Wafāt an-Nabī (SAW)*, 1424 AH, pahina 2.
Ibn Nāṣir ad-Dīn, *Sulwat al-Ka‘īb*, Dār al-Buḥūth li ad-Dirāsāt al-Islāmīyah, 2007 CE, pahina 211.

Mga Biyograpiya

Ibn Athir, Ali bin Muhammad, *Al-Kamil fi al-Tarikh*, Beirut, Dar Sader, walang petsa.
Ibn Abi al-Hadid, Abdul Hamid bin Hibatullah, *Sharh Nahj al-Balagha*, na inayos at tinama ni Muhammad Abolfazl Ibrahim, Qom, Maktabat Ayatollah al-Marashi al-Najafi, unang edisyon, 1404 AH.
Ibn Hajar Haytami, Ahmad bin Muhammad, *Al-Sawa'iq al-Muhriqa 'ala Ahl al-Rafd wal-Dalal wal-Zandaqa*, Beirut, Mu'assasat al-Risala, unang edisyon, 1417 AH.
Ibn Sa'd, Muhammad, *Al-Tabaqat al-Kubra*, na inayos ni Muhammad Abd al-Qadir Ata, Beirut, Dar al-Kutub al-Ilmiyya, unang edisyon, 1410 AH.
Ibn Tawus, Ali bin Musa, *Tarf min al-Anba' wal-Manaqib fi Sharaf Sayyid al-Anbiya wa 'Itratahu al-Atayib wa Tarf min Tasrihihi bil-Wasiyya bil-Khilafa li Ali bin Abi Talib*, na inayos ni Qais Attar, na-publish ng Mo'assasat Pajoohesh wa Motale'at Ashura, Mashhad, Nashr Tasua, 1420 AH.
Ibn Qutaybah, Abdullah bin Muslim, *Al-Imama wal-Siyasa*, inayos ni Ali Shiri, Beirut, Dar al-Adwaa, 1410 AH.
Ibn Kathir Dimashqi, Ismail bin Omar, *Al-Bidaya wal-Nihaya*, Beirut, Dar al-Fikr, 1407 AH.
Ibn Nasir al-Din, *Salwat al-Ka'ib bi Wafat al-Habib*, Emirates, Dar al-Buhuth lil-Dirasat al-Islamiyya, walang petsa.
Ibn Hisham, Abd al-Malik, *Al-Sirah al-Nabawiyya*, inayos nina Mustafa al-Saqqa, Ibrahim al-Abyari, at Abd al-Hafiz Shalabi, Beirut, Dar al-Ma'arifa, unang edisyon, walang petsa.
Arabili, Ali bin Isa, *Kashf al-Ghumma fi Ma'rifat al-A'imma*, inayos ni Sayyid Hashim Rasuli Mahallati, Tabriz, Nashr Bani Hashmi, unang edisyon, 1381 AH.
Bukhari, Muhammad bin Ismail, *Sahih al-Bukhari*, inayos ni Muhammad Zuhair al-Nasir, Damascus, Dar Tawaq al-Najat, unang edisyon, 1422 AH.
Tari, Jalil, "Isang Pagninilay sa Kasaysayan ng Kamatayan ng Propeta (SAW)," sa Journal ng Kasaysayan ng Islam, isyu 5, tagsibol 1380 SH.
Jafarian, Rasul, *Sira Rasul Allah (SAW)*, Dalil Ma, Qom, 1383 SH.
Jafarian, Rasul, *Mga Islamic na Epekto sa Mecca at Medina*, Tehran, Nashr Mosh'ar, 1387 SH.
Hakim Nishapuri, Muhammad bin Abdullah, *Al-Mustadrak 'ala al-Sahihayn*, inayos ni Abd al-Qadir Mustafa, Beirut, Dar al-Kutub al-Ilmiyya, unang edisyon, 1411 AH.
"Pagkilos at Pagsasama ng mga Grupong Nag-aalab sa Taon ng Pagpanaw ng Propeta sa Bushehr," Tasnim News Agency, petsa ng paglalathala: 5 Aban 1398 SH, petsa ng pagbisita: 1 Mordad 1403 SH.
Hilli, Hasan bin Yusuf, *Muntaha al-Matlab fi Tahqiq al-Madhhab*, Mashhad, Majma' al-Buhuth al-Islamiyya, 1412 AH.
Khalifa bin Khayyat, *Tarikh Khalifa bin Khayyat*, inayos ni Najib Fawaz, Beirut, Dar al-Kutub al-Ilmiyya, 1415 AH.
Darimi, Abdullah bin Abdul Rahman, *Sunan al-Darimi*, inayos ni Husayn Salim al-Darani, Saudi Arabia, Dar al-Mughni lil-Nashr wal-Tawzi', unang edisyon, 1412 AH.
Darazi al-Bahrani, Sheikh Husayn, *Wafat al-Nabi Muhammad (SAW)*, Beirut, Mu'assasat Balagh, unang edisyon, 1428 AH.
Dhahabi, Muhammad bin Ahmad, *Tarikh al-Islam*, inayos ni Omar Abd al-Salam, Beirut, Dar al-Kitab al-Arabi, ikalawang edisyon, 1413 AH.
Salim bin Qays, *Kitab Salim bin Qays*, inayos ni Muhammad Baqir Ansari Zanjani, Qom, Nashr al-Hadi, unang edisyon: 1420 AH / 1378 SH.
Suhili, Abd al-Rahman, *Al-Rawd al-Anf fi Sharh al-Sirah al-Nabawiyya*, Beirut, Dar Ihya al-Turath al-Arabi, unang edisyon, 1412 AH.
Sayyid Razi, Muhammad bin Husayn, *Nahj al-Balagha* (para kay al-Subhi Salih), Qom, Nashr Hijrat, unang edisyon, 1414 AH.
Shahidi, Sayyid Ja'far, *Tarikh Tahlili Islam*, Tehran, Markaz Nashr Daneshgahi, 1390 SH.
Sheikh Tusi, Muhammad bin Hasan, *Tahdhib al-Ahkam*, inayos ni Muhammad Akhundi, Tehran, Dar al-Kutub al-Islamiyya, ikaapat na edisyon, 1407 AH.
Sheikh Mufid, Muhammad bin Muhammad, *Al-Amali*, inayos ni Husayn Ustadwali at Ali Akbar Ghaffari, Qom, Kongreso Sheikh Mufid, unang edisyon, 1413 AH.
Sheikh Mufid, Muhammad bin Muhammad, *Al-Irshad fi Ma'rifat Hujaj Allah 'ala al-'Ibad*, Qom, Pandaigdigang Kongreso ng Millenium ni Sheikh Mufid, 1413 AH.
Sheikh Mufid, Muhammad bin Muhammad, *Al-Fusul al-Mukhtara min al-'Uyun wal-Mahasin*, naipon ni Sayyid Murtadha, Qom, Pandaigdigang Kongreso ng Millenium ni Sheikh Mufid, 1413 AH.
Sheikh Mufid, Muhammad bin Muhammad, *Al-Muqni'a*, Qom, Pandaigdigang Kongreso ng Milenyo ni Sheikh Mufid, unang edisyon, 1413 AH.
Safar, Muhammad bin Hasan, Qom, *Basair al-Darajat*, Aytollah Marashi Library, ikalawang edisyon, 1404 AH.
Tabatabai, Sayyid Muhammad Husayn, *Shi'a sa Islam*, Jami'at al-Mudarrisin Hawza Ilmiyya Qom, Islamic Publications Office, 1378 SH.
Tabari, Muhammad bin Jarir bin Rustam, *Al-Mustarshid fi Imamat Amir al-Mu'minin Ali bin Abi Talib (AS)*, inayos ni Ahmad Mahmudi, Tehran, Mu'assasat al-Thaqafa al-Islamiyya, 1415 AH.
Tabari, Muhammad bin Jarir, *Tarikh al-Tabari (Tarikh al-Umam wal-Muluk)*, inayos ni Muhammad Abolfazl Ibrahim, Beirut, Dar al-Turath, ikalawang edisyon, 1387 AH.
Amili, Sayyid Ja'far Murtadha, *Al-Sahih min Sira al-Nabi al-A'zam*, Qom, Dar al-Hadith, unang edisyon, 1385 SH.
Askari, Sayyid Murtadha, *Saqufa: Pagsusuri ng Pagkakabuo ng Pamahalaan Pagkatapos ng Pagpanaw ng Propeta*, inedit ni Mahdi Dashti, Qom, Faculty of Usul al-Din, 1387 SH.
Ayashi, Muhammad bin Mas'ud, *Tafsir al-Ayashi*, Tehran, Al-Matba'a al-'Ilmiyya, unang edisyon, 1380 AH.
Gholami, Yusuf, *Pagkatapos ng Takipsilim: Pagsusuri ng mga Kaganapan Pagkatapos ng Pagpanaw ng Propeta (SAW) Hanggang sa Katapusan ng Panahon ng Ikatlong Tagapamahala*, Qom, Nashr Najm al-Huda, 1388 SH.
Qomi, Sheikh Abbas, *Muntaha al-Amal*, Qom, Dalil Ma, unang edisyon, 1379 SH.
Kulayni, Muhammad bin Ya'qub, *Al-Kafi*, inayos at tinama nina Ali Akbar Ghaffari at Muhammad Akhundi, Tehran, Dar al-Kutub al-Islamiyya, ikaapat na edisyon, 1407 AH.
Madlung, Wilfred, *Pagkakasunod ni Propeta Muhammad (SAW): Isang Pananaliksik tungkol sa Unang Khilafah*, salin nina Ahmad Namayi, Javad Qasemi at Muhammad Javad Mahdavi at Haidar Reza Zabet, Mashhad, Bonyad Pajoohesh-ha-ye Islami Astan Quds, 1377 SH.
"Pagdiriwang ng Taon ng Pagpanaw ng Propeta sa Ibang Bansa," Mehr News Agency, petsa ng paglathala: 22 Azar 1394 SH, petsa ng pagbisita: 6 Dey 1402 SH.
Mas'udi, Ali bin Husayn, *Muruj al-Dhahab wa Ma'adin al-Jawahir*, inayos ni As'ad Dagher Yusuf, Qom, Mu'assasat Dar al-Hijra, 1409 AH.
Mas'udi, Ali bin Husayn, *Ithbat al-Wasiyya lil-Imam Ali bin Abi Talib*, Qom, Nashr Ansarian, 1384 SH.
Al-Ansari, Muhammad Hasan Abd al-Qadir, *Imara wa Tawsia al-Masjid al-Sharif al-Nabawi 'Abr al-Tarikh*.
Al-Muzaffar, Abdul Wahid, *Wafat al-Nabi (SAW)*, Qom, Nashr al-Maktabah al-Haydariyya, unang edisyon, 1386 SH.
Makarem Shirazi, Naser, *Nahj al-Balagha na may Madaling Salin sa Persian*, inayos nina Muhammad Jafar Emami at Muhammad Reza Ashtiani, Qom, Madrasa Imam Ali bin Abi Talib (AS), 1384 SH.
Mahdi, Abdul Zahra, *Pag-atake sa Bahay ni Fatimah*, Tehran, Nashr Barg Rezvan, 1425 AH.
Najmi, Muhammad Sadiq, "Isang Maling Kuwento Tungkol sa Propeta Muhammad (SAW)," sa Quarterly Miqat Hajj, isyu 58, taglamig 1385 SH.
Najmi, Muhammad Sadiq, *Adwa' 'ala al-Sahihayn*, Qom, Mu'assasat al-Ma'arif al-Islamiyya, 1419 AH.
Al-Na'lawani al-Asqalani, Nizar, *Wafat al-Nabi (SAW) wa Azlamat al-Madina*, Beirut, Dar al-Minhaj, 1434 AH.
Waqidi, Muhammad bin Umar, *Al-Maghazi li al-Waqidi*, inayos ni Marzdan Jones, Beirut, Mu'assasat al-'Alami lil-Matbu'at, 1409 AH.
"Kamatayan ng Sugo ng Allah (SAW) at ang Lugar ng Kanyang Libingan," Bazar Kitab Qaemiyeh, petsa ng pagbisita: 17 Dey 1402 SH.
Ya'qubi, Ahmad bin Abi Ya'qub, *Tarikh al-Ya'qubi*, Beirut, Dar Sader, unang edisyon, walang petsa.
"[Mga Larawan] Pagdadalamhati ng mga Alagad ng Dambana ni Imam Ali (AS) sa Okasyon ng 28 Safar," Shafaqna News Agency, petsa ng paglathala: 14 Setyembre 2023, petsa ng pagbisita: 22 Hunyo 2024.